Nedir? Teknoloji alanında kadınların temsiliyeti tüm dünyada oldukça zayıf. Yazılım alanında işgücü yetiştiren bootcamp’ler de kadınları çekmekte ve mezun etmekte zorlanıyor. Fakat bunun tersini başarmak imkansız değil. Bu yazıda, yazılım eğitimlerinde kadınlara için nasıl daha kapsayıcı olabileceğimizi tartıştık.
Bootcamp tanımı: Bootcamp kelimesi, ordudaki yoğun ve zorlayıcı eğitimlerden geliyor. Bugün ise yazılım alanındaki yoğun eğitimleri adlandırmak için de dünya çapında bootcamp kelimesi kullanılıyor. Bootcamp’ler, özellikle hızla değişen ve eğitim sisteminin nitelikli işgücünü yetiştirmekte yetersiz kaldığı alanlarda pek çok insanın başvurduğu bir eğitim yöntemi. Tahmin edileceği üzere, özellikle yazılım alanında dünyada pek çok bootcamp programı mevcut. Bunların bazıları kâr amacı güderken bazıları gütmüyor. Online, yüz yüze veya ikisinin bileşeni olan bootcamp modelleri mevcut. Yazılım bootcamp’leri, kabul edilen kişilerin seviyesine göre genelde 3-6 ay arasında, yarı zamanlı veya tam zamanlı olabiliyor. Bu programların özellikle bazıları, bugün teknoloji alanındaki yeni işlere nitelikli çalışan kazandırmakta oldukça başarılı.
Teknolojide kadınlar: Gelişmekte olan 30 ülkede yapılan araştırmaya göre, erkeklerin bilgi ve iletişim sektöründeki bir işte çalışma olasılığı kadınlara göre 7.6 kat daha fazla. 80 ülkenin ortalamasında ise, bu mesleklerin sadece %12’sini kadınlar oluşturuyor. Kodluyoruz’un yaptığı Türkiye Teknoloji Sektör Araştırması, Türkiye’deki yazılımcıların oranının sadece yaklaşık %17’de kaldığını gösterdi. Kadınların işgücüne katılım oranının %60 gibi görece yüksek oranlarda olduğu İsveç, Norveç, İsviçre gibi ülkelerde dahi kadınlar teknoloji sektöründeki işlerin sadece %29’undalar.
Bu alanlarda kadınların temsiliyetinin az olma sebeplerinin en başında, küçük yaşlardan başlayarak çevrede, okulda, ailede, arkadaşlıklarda kız çocuklarına yönelik önyargılar var. Sayısal ve bilgisayar bilimleri alanlarında kız çocukları kendilerine karşı ciddi yargılarla büyüyor. Böyle olunca da doğal olarak ilerde kariyer seçimlerini bu yönde yapmaktan çekinen bir nesil oluşuyor ve tüm dünyada ciddi bir potansiyel kaybediliyor.
Başarılı bootcamp uygulamaları: Teknoloji sektöründeki cinsiyet eşitsizliğini azaltmak için bootcamp’ler iyi birer alternatif. Çünkü bu eğitimlere, kariyerini tamamen değiştirmek isteyen kişiler de katılıp çok başarılı olarak mezun olabiliyorlar. Örneğin Kodluyoruz’da Felsefe, Ekonomi, Sosyal Bilimler gibi pek çok bölümden gelen kadınları mezun ettik ve yazılım alanında ilk işlerini bulmalarına ön ayak olduk. O yüzden kadınları bootcamp’lere çekebilmek çok önemli. Fakat ne yazık ki tüm dünyada yazılım bootcamp’lerinde kadın oranını en az %50’de tutmak zor, çünkü kadınlardan başvurular çok daha düşük seviyede. Fakat bunu artırmanın yolları var:
- İletişim mesajları cinsiyetçilikten kesinlikle uzak olmalı. Basmakalıp erkek yazılımcı fotoğrafları veya imaları kullanmak yerine, kadın rol modelleriyle klasik beklentilerin dışına çıkan mesajlar verilmeli.
- Kodlamanın sadece teknik taraflarından değil, aynı zamanda dünyadaki sosyal ve çevresel problemleri de çözebilecek, kapsayıcı taraflarından bahsedilmeli.
- Kadın rol modeller sadece iletişim mesajlarında değil, tüm platformlarda ön planda olmalı. Fakat bunu yaparken basmakalıp önyargılar güçlendirilmemeli. Örneğin, profesyonel hayatta çok başarılı kadınlardan bahseden pek çok haber, mutlaka onların aile hayatından da bahseder. Oysaki aynısı başarılı erkeklere yapılmaz.
- Adayların bootcamp seçim aşamalarından başarıyla geçmesi için gereken ön destek sağlanmalı.
- Derslere devamı sağlamak için katılımcıların ihtiyaçlarını anlamak ve programı ona göre şekillendirmek çok önemli. Eğitim yerine katılımcıların nasıl geleceği, toplu taşımayı kullanıyorlarsa bunların saatleri, ders bitiş saati gibi faktörler özellikle bazı bölgelerde öğrencilerin katılımını etkiler.
- Eğitmenleri dikkatli seçmek ve onları cinsiyetçi söylemlerden ve davranışlardan uzak durmak konusunda önceden eğitmek büyük önem taşıyor. Örneğin Kodluyoruz’daki eğitmenlerimizi seçerken en çok dikkat ettiğimiz konulardan biri, kadınlarla ilgili söylemleri ve hayattaki duruşları. Ayrıca eğitmenleri mutlaka bootcamp öncesinde bir eğitimden geçiriyor, cinsiyet / cinsel yönelim / dil / din / siyasi görüş vs. gibi ayırıcı konularda sıklıkla yapılan hataları ve bunlardan nasıl uzak durmamız gerektiği konuşuyoruz.
- Katılımcıların kendine güvenini artıracak etkinlikler, mentorluk, akran desteği ve bir topluluk oluşturmak bootcamp’lerde devam oranını artırmak için çok önemli faktörler. Kodluyoruz Mezunlar Kulübü buna bir örnek olarak verilebilir.
Bizler Kodluyoruz’da tüm bunları hayata geçirerek kadın katılımcı oranımızı %42 yapmayı başardık ve en az %50’ye yükseltmek için çalışmaya devam ediyoruz.
Biliyorum her gün kadınların en basit yaşama hakkının bile ellerinden alındığını görüyoruz. Fakat bu günlerin sonunu hep beraber, nerede olursak olalım kadınlara karşı bakış açımızla ve davranışlarımızla getireceğiz. Ben yukarıda Kodluyoruz’da yaptığımız işte neler yaptığımızı anlattım. Sizler de kendi sektörlerinizde, iş yerinizde, okullarınızda cinsiyet eşitliğini sağlamak için neler yapıldığını veya yapılması gerektiğini yazabilirsiniz.
Kaynaklar:
World Bank, (2018), ‘Women wavemakers : Practical Strategies for Recruiting and Retaining Women in Coding Bootcamps’
World Bank, (2016), ‘World Development Report 2016: Digital Dividends